OO programmeren

2010 juni examen

UML was het belangrijkste van het examen.

Een studentenvereniging organiseert verschillende activiteiten. Deze activiteiten kunne winstgevend of non-profit zijn. Zo zijn bijvoorbeeld een fuif en een film-avond winstgevend en een teambuilding niet. Als een activiteit winstgevend is moet de verkoopprijs en het aantal worden bijgehouden. Als de activiteit non profit is moet de reden voor de activiteit worden bijgehouden.

Van een fuif moet ook een dj worden bijgehouden, van een film-avond het genre film.

Vragen met betrekking tot het scenario
Overige vragen

2011 augustus examen

2011 juni examen

UML stond op de helft van de punten en was dus zeer belangrijk.

2016 juni examen

Maak een datasysteem van een residentie. Een residentie kan 3 soorten verblijven hebben, een kot, een studio en een appartement. Appartementen kunnen niet aan studenten verhuurd worden, en verblijven die aan studenten verhuurd worden moeten bijhouden of de gemeentebelasting betaald is.

2017 samenvatting

Tip: import java.util.* boven al uw code zetten.

Overerving

Geen overerving: Nadelen

Voor en nadelen overerving

Voordelen

Nadelen

Oplossing: instanceof. → Bv. If ( o instanceof BankRekening){} Oplossing: casting. → Bv. String s = (String) o;

Statisch en Dynamisch type van een object

Object o = rekeningen.get(0);

Statische type van o

Het type dat je gebruikt om een variabele te declareren

@Compile time gebruikt om te zien of methode bestaat

Dynamische type van o

Het type dat je gebruikt om een variabele te initialiseren.

Bv. SpaarRekening of BankRekening

@runtime gebruikt om te checken welke versie van de methode uitgevoerd moet worden

Dynamische binding

Op het ogenblik van uitvoering wordt de toString() van het dynamisch type opgeroepen

Generalisatie en Specialisatie bij Overerving:

Generalisatie (van beneden naar boven)

Gemeenschappelijke instantievariabelen en methoden afzonderlijke klasse.

Dit is de superklasse

Specialisatie (van boven naar beneden)

Specifieke instantievariabelen en methode: subklassen

Override

Om toe te voegen aan de toString() van de superklase: super.toString() + "nieuw"

Bij overriding gaat het om een methode met dezelfde naam, hetzelfde returntype en precies dezelfde argumenten in een superklasse en zijn subklasse, maar andere implementatie

Typecasting voor Equals

public boolean equals(Object o){
    boolean result = false;
    if (o instanceof Persoon) {
        Persoon p = (Persoon) o;
        if(this.getNaam().equals(p.getNaam()) && (this.getVoornaam().equals(p.getVoornaam())){
            result = true;      }
    }
    return result;    }

 

Exceptions

Exception blijven opgooien tot aan de plaats waar de afhandeling kan gebeuren (UI/main).

Een try block kan gevolgd worden door meerdere catch blocks.

Exceptions afhandelen : finally

In een finally block staan statements die uitgevoerd worden nadat de try - catch processing voorbij is ( dus ongeacht of er een exception is opgetreden !). In een finally block staat typisch opruim code, zoals bijv. het sluiten van bestanden.

 try {
   // code waarin een exception kan optreden
 } catch (ExceptionType e) {
   // code die exceptionType fouten behandelt
 } finally {
   // code die altijd uitgevoerd wordt
 }

Exception Classes

Unchecked exceptions

RuntimeException en subklassen: fouten die binnen de applicatie liggen, gevolg zijn van programmeerfouten (bugs), niet kunnen geanticipeerd worden door de applicatie, waarvan de applicatie niet kan herstellen, die gefixt moeten worden i.p.v . opgevangen, …

Voorbeelden: NullPointerException, NumberFormatException.

Checked exceptions

Exception en subklassen : fouten die buiten de controle van de developer vallen, geanticipeerd moeten worden door de applicatie, gecheckt worden door de compiler, waarvan de applicatie moet kunnen herstellen Voorbeeld : FileNotFoundException.

Compiler: checkt of deze exception gegooid kan worden en waarschuwt als dit het geval is → developer moet er dus rekening mee houden

Methode moet declareren welke checked exceptions het kan opgooien

Belangrijk: In catch-clausule handel je altijd de exception af : of je gooit een nieuwe fout op, of je toont een foutboodschap aan de gebruiker, maar je stopt de uitvoering van het programma!

Eigen Exception class:

 class EigenException extends RunTimeException{
     public EigenException(String message){ 
           super(message);
           }
     }

 

Soorten exceptions

Java Unchecked RuntimeException.

Checked Exceptions Defined in java.lang.

Abstracte klassen en interfaces

Abstracte klassen of Polymorfie

Abstracte methodes enkel in abstracte klassen. Geen objecten maken van abstracte klassen. Elke subklasse moet alle abstracte methodes implementeren (tenzij zelf abstract)

toString() en equals():

Methodes geërfd van Object

Polymorfie (veelvormigheid)

Het geheel van overerving en dynamische binding, waarbij je een referentie hebt die als statisch type een superklasse heeft en als dynamisch type een subklasse .

Interfaces

Alle methodes abstract (keyword abstract is niet nodig) en alle methodes public (keyword public is niet nodig)

Contractueel: klassen die interface implementeren moeten implementatie hebben voor elke methode, tenzij klasse abstract is.

Cloneable

Wanneer een klasse Cloneable implementeert mag de clone() methode gebruikt worden. Anders CloneNotSupportedException.

  @Override
  public Fiets clone() throws CloneNotSupportedException{
     return (Fiets)super.clone();
  }

 

Serializable

Wanneer een klasse Serializable implementeert, kunnen de objecten geserializeerd worden

Transient: Zorgt ervoor dat een instantievariabele niet geserialiseerd wordt, krijgt bij deserializeren default-waarde. Static nooit geserializeerd.

  public class Database {
     static final long serialVersionUID = 3147609931653727026L;
     public void addWiel(Wiel wiel) throws Exception{
        FileOutputStream fs = new FileOutputStream("Wiel.txt");
        ObjectOutputStream os = new ObjectOutputStream(fs);
        os.writeObject(wiel);
        os.close();
     }
     public Wiel getWiel() throws Exception {
        FileInputStream fs = new FileInputStream("Wiel.txt");
        ObjectInputStream os = new ObjectInputStream(fs);
        Wiel wiel = (Wiel) os.readObject();
        os.close();
        return wiel;
     }
  }


}

Abstracte klassen Interfaces
Interfaces Alleen public static final velden
Constructors Geen constructor
Sommige methodes abstract Alle methodes abstract
Klasse kan maar van 1 klasse extenden Klasse kan ++ interfaces implementeren
Public, private of protected Alles public

Writing and reading

Write

File namen = new File("Namen.txt");

  File namen = new File("Namen.txt");
  try{
     PrintWriter writer = new PrintWriter(namen);
     writer.println("Mieke Kemme");
     writer.println("Elke Steegmans");
     writer.close();
  }catch(FileNotFoundException ex)   {
      throw new DomainException(“Fout bij het wegschrijven”, ex); 
     }

Read

  ArrayList<Persoon> personen = new ArrayList<>(); // alle info van bestand komt hier
  File personenFile = new File("Personen.txt");
  
  try{
     Scanner scannerFile = new Scanner(personenFile); // scanner voor File
     while (scannerFile.hasNextLine()) { // voor elke lijn van het bestand
        Scanner scannerLijn = new Scanner(scannerFile.nextLine()); 
        // scanner voor lijn
        scannerLijn.useDelimiter(" / "); // scheidingstekens van verschillende delen in de huidige lijn
        String voornaam = scannerLijn.next(); // eerste deel huidige lijn tot aan /
        String naam = scannerLijn.next(); // tweede deel huidige lijn tot aan /
        Persoon persoon = new Persoon(naam, voornaam);
        personen.add(persoon);
     }
  }catch(FileNotFoundException ex)   {
     throw new DomainException("Fout bij het inlezen", ex);
  }

Collections

Gebruik zoveel mogelijk interface of superklasse als statisch type.

Collections.png

Soorten

Lists

get(i) is een methode die enkel van toepassing is op Lists. Dubbels mogen, volgorde van ingave telt, heeft indices

ArrayList

Je moet veel minder code zelf schrijven wanneer je ArrayList gebruikt dan wanneer je een Array gebruikt! default, meestal OK

LinkedList

Kies dit indien performantie belangrijk. LinkedList houdt pointer naar eerste element bij, elk element houdt pointer naar volgend element bij; elementen staan dus niet meer fysisch na elkaar zoals bij ArrayList. Implementeert potentieel Queue of Deque = double ended queue

Sets

Geen dubbels bij sets, ook geen duidelijke volgorde

HashSet

Implementeert Hashmap. default, meestal OK

LinkedHashSet

Volgorde van ingave, werkt met interne LinkedHashMap

Maps

Verzameling van key-value paren waarbij er maar 1 paar is met specifieke waarde voor key (volgens equals in klasse K) Maakt het mogelijk zeer snel informatie (value) op te zoeken op basis van een key Key is object van klasse K, value is object van klasse V Key-value paar wordt ook entry genoemd. Geen duidelijke volgorde

Hashmap

Bij Hashmap is de indexkey de hashcode

In array komen alle entries waarvan de key door de hashCode wordt afgebeeld op dezelfde waarde terecht in een LinkedList

LinkedHashmap

Elke entry houdt wijzer bij naar volgende

TreeMap

Keys worden ascending gesorteerd (bv. a→z) bijgehouden in een boomstructuur.

Hashen

  @Override
  public int hashCode() {
     Objects.hash(naam, voornaam, rnummer);
  }

Overzicht

List Map Set
Dubbels

Volgorde (van ingave)

Index gebruiken

 Key-value

Key uniek

Geen duidelijke volgorde

 Geen dubbels

Geen duidelijke volgorde
ArrayList, LinkedList,… HashMap, LinkerHashMap,… HashSet, LinkedHashSet,…
►List<String> list = new ArrayList<>();

►list.add(“Bert”)

►list.get(0)

►list.remove(0)

 ►Map<String,String> map = new HashMap<>();

►map.put(“r0047001”, “Bert”)

►map.get(“r0047001”)

►map.remove(“r0047001”)

 ►Set<String>set = new HashSet<>();

►set.add(“Bert”)

►set.get(“Bert”)

►set.remove(“Bert”)
Ik wil… Collectie
…studenten snel kunnen terugvinden op basis van hun studentennummer. Map
…foutboodschappen in een applicatie loggen List
…bijhouden welke boeken je al gelezen hebt Set
…deelnemers inschrijven voor kamp, aantal plaatsen beperkt is List? Set?

Comparable, Comparator, Sorting

Comparable

Comparable is een interface. Je hebt deze bijvoorbeeld nodig als je een List wilt sorteren (Collections.sort(studentenlijst)). Dit is voor de default sorteervolgorde. Als je deze implementeert (implements Comparable<Student>), moet je een CompareTo(Student O) methode implementeren.

  public int compareTo(Student O)

Indien beide objecten gelijkwaardig zijn, moet een 0 gereturned worden. Als het this-object kleiner is dan Student O, dan return je een negatief getal. Als het this-object groter is dan Student O, dan return je een positief getal.

Als je wilt sorteren op basis van een string, bv r-nummer of naam, dan kun je gewoon de reeds geïmplementeerde compareTo van string gebruiken:

  return this.naam.compareTo(O.getNaam())

Comparator

Wat als je eigen sorteertmethode voor String wilt? Je kunt geen String-klasse gaan maken. Je kunt ook geen nieuwe subklasse van String maken, want String is Final. Comparator is de oplossing! Dit is voor alternatieve sorteervolgorde.

Uitgaande van een ArrayList<String> genaamd namen. Java vindt dat Uppercase letters eerst gesorteerd worden, en dan pas Lowercase. Dat willen we niet, dus we gaan dat eens aanpakken.

  List<String> namen = new ArrayList<String>();
  Collections.sort(namen, new Comparator<String>() {
     @Override
     public int compare(String o1, String o2) {
        return o1.compareToIgnoreCase(o2);
     }
  });

Eclipse geeft dat van die IgnoreCase zelf aan, geen zorgen.

Verwijderen

  //Creëer lijst van Strings
  List<String> strings = new ArrayList<>();
  strings.add("...");
  //Verwijder het woord "De"
  Iterator<String> stringsIterator = strings.iterator();
  while(stringsIterator.hasNext()){
     String woord = stringsIterator.next();
     if(woord.equals("De")){
        stringsIterator.remove();
     }
  }

Static and Final

Static

Statische methode

Keyword static → methode hoort niet bij een object maar bij een klasse. Je moet geen object instantiëren, maar roept de methode rechtstreeks op de klasse.

Een statische methode kan geen instantievariabelen aanspreken.

Statische variabele

Variabele hoort niet bij een object maar bij een klasse (klassevariabele). Dezelfde waarde voor alle objecten van die klasse

Oude bekende

We kenden Static al van de main-methode:

  public static void main(String[] args){
     System.out.println("Hello world");
  }

Deze methode moet statisch zijn, zodat de JVM geen App-object hoeft aan te maken.

System is een gewone klasse uit de package java.lang, out is een publieke klassevariable daarvan (PrintStream out). println is een objectmethode van die klasse PrintStream.

Gebruik static spaarzaam

Waar wel
Waar niet

Final

Niet te verwarren met static. Is toepasbaar op velden/lokale variabelen/parameters, methodes en klassen.

Final variable

Mag niet meer veranderd worden. Veldnaam wordt éénmalig geïnitialiseerd in de constructor. Later wijzigen (e.g. setter) → compilerfout. Dus validatie in de constructor.

  private final type veldnaam;

Final methode en klasse

Final methode mag niet overschreven (override) worden! Wordt zelden gebruikt, private methodes zijn trouwens de facto final.

Final klasse mag geen subklassen krijgen. Zelden gebruikt, voor security-doeleinden.

Constante

  public class Week {
     public static final int AANTAL_DAGEN = 7;
  }

Mag public (mag direct aangesproken worden), static (zelfde waarde voor alle objecten), final (niet meer aanpasbaar)

Afspraak: alles in hoofdletters, woorden gescheiden met underscore.

UML — Unified Modeling Language

Klasse
Instantievariabelen
Methodes
+Student
-naam : String

-reeksNr : int
+Student(naam : String, reeksNr : int)

+getReeksNr() : int

#setReeksNr(nummer : int) : void

+Public, -Private, #Protected, <<abstract>> & <<interface>> (boven titel en vóór methodes)

Relaties

Heeft een - relatie

Heeft-een.png

Je zet de instantievariabele van iets dat in het klassediagram staat niet in de klasse zelf.

Cardinaliteit kan ook bijvoorbeeld 0..* zijn (nul of meerdere studenten)

Gebruikt een - relatie

Gebruikt een.png

Een klasse zoals UI gebruikt de klasse Student maar heeft geen instantievariabele Student.

Is een - relatie (Overerving)

Is-een.png

Implementeert - relatie (interfaces)

Implementeert.png

2019 oplossingen alle labo's - Martijn Meeldijk

Met dank aan de Github van Martijn en natuurlijk Martijn zelf:

 

2020 juni examen

Dit examen was tijens de corona periode, het examen duurde maximaal 2u36.

Het examen bestond uit twee grote opgaves. Er waren geen theorie vragen.

Deel 1

Je moest een systeem voor het bijhouden van kunstwerken voor kunstgalerij's maken. Dit deel duurde ongeveer 80 minuten. Test klasse voor een methode setWaarde

Deel 2

Een registratie rooster voor afspraken vervolledigen (hashCode, equals, new TreeMap<>(), ... schrijven). Gebruik maken van JCF, duurde ongeveer 40 minuten.

 

Examenvragen en oplossingen:

met dank aan ISW en Sigfried Seldeslachts

Algemeen

In de lessen OO bouw je voort op de geziene leerstof tijdens bop, zie dus dat je zeker deze onder de knie hebt. Net zoals bij alle andere vakken is het belangerijk dat je de opdrachten maakt voor pe en vooral om de geziene leerstof te begrijpen.

Het examen is net zoals het examen van bop, een grote oefening dus op de geziene leerstof. Je zal onder andere een goede driver moet kunnen schrijven, exceptions gebruiken en dergelijke. Vergeet niet om ook te leren hoe je een UML diagram moet tekenen.

Voor degene die dit examen niet zien zitten: in het algemeen is het herexamen van dit vak makkelijker. Het examen is voornamelijk veel langer.